اسهال در کودکان و نوزادان یکی از مشکلات گوارشی است که در این گروه سنی بسیار شایع می باشد و هر از گاهی به سراغشان می آید. اسهال کودک باعث می شود که بدن همراه با مدفوع آب زیادی دفع نماید، در نتیجه بدن به طور ناگهانی با مشکل کم آبی مواجه می شود که وضعیتی فوق العاده خطرناک برای سلامتی است. کودکان و نوزادان در مقابل چنین وضعیتی به شدت آسیب پذیر هستند و ابتلا به این بیماری می تواند لطمه های جبران ناپذیری به سلامتی آنها وارد کند و در موارد شدیدتر مرگ هم به دنبال خواهد داشت.
یکی از شایع ترین علل مرگ و میر کودکان و نوزادان در گذشته، اسهال و کم آبی بود که به دنبال آن ایجاد می شد. به همین دلیل مواردی از قبیل اسهال در کودک و نوزاد نیاز به توجه ویژه و رسیدگی های فوری پزشکی دارند و باید سریعا علت آن را یافت و درمان آن را آغاز نمود.
علت اسهال در کودکان و نوزادان چیست؟
یکی از مهم ترین موارد علت اسهال کودکان و نوزادان به عفونت های دستگاه گوارش به خصوص عفونت های روده ای که از نوع ویروسی است باز می گردد. البته عفونت های باکتریای و انگلی هم می توانند باعث ایجاد این بیماری در کودکان شوند. چنین عفونت هایی عمدتا از طریق دست های آلوده به خصوص در حین غذا خوردن و بازی کردن منتقل می گردند. پس بهتر است مرتبا دست های کودکان را با آب گرم و صابون بشویید و محیط اطراف و اسباب بازی های آنها را مرتب ضدعفونی نمایید. این موضوع به پیشگیری از بروز اسهال کودکان کمک زیادی خواهد کرد.
از دیگر موارد علت اسهال کودکان و نوزادان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مصرف آب آلوده
- عفونت گوش
- مصرف غذاهای آلوده
- حساسیت به برخی مواد غذایی
- عدم تحمل برخی مواد غذایی
- عوارض ناشی از مصرف برخی داروها
- مصرف آنتی بیوتیک
- بیماری سندروم روده ی تحریک پذیر
- بیماری کرون روده
- بیماری سلیاک
- مسافرت
- مصرف نوشیدنی های حاوی شیرین کننده های مصنوعی
- استرس
یکی از بزرگترین عوارض اسهال در کودکان ابتلا به بواسیر (هموروئید) و شقاق است که به دلیل حساسیت و اسیدی بودن مواد مدفوع ایجاد می شوند. این بیماری ها به منظور جلوگیری از خطراتی برای سیستم گوارش کودک، نیاز به درمان فوری دارند.
همچنین بخوانید: درمان سرپایی بواسیر در کودکان
روش های درمان اسهال کودکان و نوزادان
برای درمان اسهال نوزاد، روش های زیر کمک زیادی می کند:
برای درمان اسهال کودکان و نوزادان در مواردی که ناشی از یک عفونت ساده است می توان از یک رژیم غذایی مناسب در کنار روش های درمان خانگی کمک گرفت. در این شرایط باید توجه ویژه ای به تامین آب بدن کودک یا نوزاد داشته باشید و در صورتی که علائم در طول مدت زمان 48 ساعت برطرف نگردید و همچنان ادامه داشت یا مواردی از قبیل ابتلا به اسهال خونی مشاهده شد باید فورا به پزشک مراجعه کرد. به یاد داشته باشید که اگر علت ایجاد مدفوع آبکی در کودک شما از نوع عفونی است باید مصرف آنتی بیوتیک ها به طور منظم آغاز گردد و در صورتی که برخی بیماری های گوارشی باعث ایجاد مدفوع آبکی در کودک شده است باید درمان بیماری را آغاز نمود.
- مصرف آب و مایعات فراوان
- مصرف غذاهایی مانند موز له شده، پوره ی سیب ، برنج کته و ماست ( بعد از 6 ماهگی )
- توجه ویژه به بهداشت نوزاد و تعویض مرتب پوشک او
برای درمان اسهال کودکان روش های زیر توصیه می شود:
- توجه به آب بدن کودک و نوشیدن آب و مایعات فراوان برای درمان اسهال کودکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
- مصرف آنتی بیوتیک در صورت ابتلا به اسهال عفونی
- درمان بیماری های زمینه ای عامل اسهال
- افزایش دریافت چربی برای درمان اسهال کودکان اهمیت دارد.
- افزایش مصرف پروبیوتیک ها مانند ماست به درمان اسهال کودکان کمک زیادی می کند.
- کاهش مصرف آب میوه
- افزایش مصرف فیبر
- شستن مداوم دست های کودک با آب گرم و صابون
روش های درمان خانگی
اسهال از مواردی است که ممکن است به دفعات برای کودک یا نوزاد شما رخ دهد و مدیریت و درمان آن در منزل امکان پذیر است. البته در شرایطی که علائم و نشانه های آن ظرف مدت زمان 48 ساعت به طور کامل برطرف شود در غیر این صورت باید درمان خانگی را متوقف ساخت و به پزشک مراجعه کرد. برای درمان اسهال کودکان و نوزادان با روش های درمان خانگی باید قبل از هر چیزی به خطر کم آبی بدن کودک توجه کرد. مصرف آب و مایعات در این میان نقش فوق العاده مهمی دارد. علاوه بر این موارد زیر هم برای درمان اسهال کودکان و نوزادان مفید و موثرند:
- افزایش مصرف چربی و فیبر
- موز
- ماست
- برنج کته
- رژیم غذایی مناسب
- سیب زمینی آب پز کاملا پخته
- سرکه سیب
- محلول ORS
- پوره ی سیب
- آب نارگیل
- آب برنج
اسهال کودک نشانه چیست؟
اسهال در کودکان می تواند گاهی یک بیماری زمینه ای یا آلرژی به برخی مواد خوراکی را نشان دهد، از جمله:
- عفونت ها: اسهال اغلب نشانه عفونت های ناشی از ویروس ها، باکتری ها یا انگل ها است. عفونت‌های رایجی که می‌توانند منجر به اسهال در کودکان شوند عبارتند از روتاویروس، نوروویروس، سالمونلا و E. coli.
- عدم تحمل غذایی: برخی از کودکان ممکن است در هضم برخی غذاها مانند لاکتوز (موجود در لبنیات) یا گلوتن (که در گندم و سایر غلات موجود است) مشکل داشته باشند که منجر به اسهال می شود.
- عوارض جانبی دارو: برخی داروها یا آنتی بیوتیک ها می توانند تعادل باکتری ها را در روده بر هم بزنند و در نتیجه اسهال ایجاد کنند.
- اختلالات گوارشی: کودکان مبتلا به بیماری هایی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD) یا بیماری سلیاک ممکن است اسهال مزمن را تجربه کنند.
- استرس عاطفی: استرس و اضطراب گاهی اوقات می تواند باعث اسهال در کودکان شود، به خصوص اگر آنها در زندگی تغییرات قابل توجهی داشته باشند یا مشکلات عاطفی را تجربه کنند.
- مسائل مربوط به سفر: اسهال مسافرتی زمانی رخ می دهد که کودکان در سفر به مناطق مختلف در معرض آب و غذای جدید یا آلوده قرار بگیرند.
- آلرژی: برخی از کودکان ممکن است به غذاها یا مواد خاصی حساسیت داشته باشند که می تواند به عنوان یک علامت باعث اسهال شود.
اگر کودکی دچار اسهال مداوم یا شدید است، برای تعیین علت اصلی و دریافت درمان مناسب، ضروری است که با یک متخصص گوارش مشورت کنید.
تشخیص اسهال در کودکان چگونه است؟
علت اصلی و اولیه ی اسهال کودکان بیشتر به انواع عفونت های روده ای باز می گردد. در شرایطی که میکروب ها به روده ی کودک نفوذ کرده اند واکنش دفاعی بدن آغاز می شود و این بیماری یکی از مهم ترین علائم آن است. به عبارت دیگر بدن کودک در حال دفع میکروب ها از روده است. به همین علت بیشتر کودکان همراه با مدفوع آبکی، تب می کنند. در صورتی که مدفوع کودک شما با علائم و نشانه های زیر همراه بود، کودک شما به اسهال مبتلا شده است و باید فورا درمان او را آغاز نمایید:
- مدفوع شل و آبکی و کاملا روان
- درد و دل پیچه
- نفخ شکم
- بی اشتهایی
- تب
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش وزن
- ضعف و بیحالی شدید
- مشاهده ی علایم کم آبی بدن که بیشتر در پوست کودک نمود پیدا می کند.
- کاهش دفعات و حجم ادرار کودک
- غلیظ شدن و کدر شدن ادرار کودک
تشخیص اسهال در نوزادان
تشخیص اسهال نوزاد کمی مشکل تر از کودکان است؛ زیرا از آنجایی که نوزادان در ماه های اول تولد، فقط از شیر مادر یا شیر خشک استفاده می کنند و غذای آنها مایع است ، در حالت طبیعی مدفوع آنها کاملا شل و روان است و با شروع غذاهای کمکی و جامد در آغاز 6 ماهگی کم کم شکل مدفوع سفت تر می شود. چنین موردی را نباید با اسهال اشتباه گرفت.
اما در صورتی که حرکات روده ای نوزاد تغییر کند و به طور ناگهانی افزایش یابد یعنی تعداد دفعات دفع مدفوع نوزاد در طول روز بیشتر شود و شکل و قوام مدفوع هم آبکی و روان باشد ممکن است نوزاد شما دچار اسهال شده باشد و باید فورا درمان آن را زیر نظر پزشک متخصص آغاز نمود.
عوارض اسهال در کودکان
اسهال در کودکان در صورت عدم مدیریت صحیح می تواند منجر به عوارض مختلفی شود. برخی از عوارض احتمالی اسهال در کودکان عبارتند از:
- کم آبی بدن: اسهال می تواند منجر به از دست دادن بیش از حد مایعات و الکترولیت ها از بدن شده که منجر به کم آبی بدن می شود. کم آبی بدن می تواند به ویژه در کودکان خردسال و نوزادان خطرناک باشد و منجر به علائمی مانند خشکی دهان، گودی چشم، کاهش برون ده ادرار و بی حالی شود.
- سوء تغذیه: اسهال کودکان در طولانی مدت یا شدید می تواند در جذب مواد مغذی ضروری از غذا اختلال ایجاد کند و منجر به سوء تغذیه در کودکان شود. سوءتغذیه می تواند اثرات بلندمدتی بر رشد و توسعه داشته باشد اگر به موقع به آن رسیدگی نشود.
- عدم تعادل الکترولیت: اسهال می تواند تعادل الکترولیت های بدن مانند سدیم، پتاسیم و کلرید را مختل کند. عدم تعادل در الکترولیت ها می تواند منجر به ضعف عضلانی، ضربان قلب نامنظم و سایر مشکلات جدی سلامتی شود.
- کاهش وزن: اسهال مزمن می تواند باعث کاهش وزن قابل توجه در کودکان شود که می تواند بر سلامت و رشد کلی آنها تأثیر بگذارد. نظارت بر وزن و وضعیت تغذیه کودک در طول و بعد از یک دوره اسهال مهم است.
- عفونت های باکتریایی: در برخی موارد، اسهال در کودکان ممکن است ناشی از عفونت های باکتریایی مانند E.coli یا سالمونلا باشد. این عفونت ها در صورت عدم درمان می توانند منجر به علائم و عوارض شدیدتری شوند.
- انواژیناسیون: در موارد نادر، اسهال شدید یا مداوم در کودکان می تواند منجر به وضعیتی به نام انواژیناسیون شود که در آن بخشی از روده مانند تلسکوپ به قسمت دیگری می لغزد. این می تواند باعث درد شدید شکم، استفراغ و عوارض بالقوه تهدید کننده زندگی شود.
اگر کودک اسهال مداوم یا شدید را تجربه کرد، به ویژه اگر همراه با علائمی مانند تب بالا، وجود خون در مدفوع یا علائم کم آبی باشد، برای والدین و مراقبان مهم است که به دنبال مراقبت های پزشکی باشند. درمان و مدیریت سریع اسهال می تواند به پیشگیری از عوارض و تضمین بهبودی کودک کمک کند.
جالب بود ! سپاس از اطلاعات تان !