علت یبوست چیست؛ علائم، تشخیص و درمان یبوست مزمن

یبوست یا خشکی مزاج نوعی از عارضه های دستگاه گوارش است که موجب سفت شدن مواد دفعی در روده بزرگ می گردد، در نتیجه دفع این مواد با سختی و درد همراه است. بر طبق آمار ها مبتلایان به این عارضه حدود 2.5 میلیون بار در سال به پزشک مراجعه می کنند که در این میان آمار زنان بزرگسال بیش از سایرین گزارش شده است.

یبوست یک عارضه رایج است که تمام افراد در طول زندگی خود بنا به دلایل مختلف آن را تجربه می کنند. همچنین بسیاری از زنان، مردان و کودکان از یبوست مزمن رنج می برند که حتما باید با کمک دکتر گوارش بر طرف شود.

علائم یبوست یا خشکی مزاج چیست؟

تشخیص علائم یبوست به راحتی قابل انجام است، برای شناخت علائم این عارضه به موارد زیر توجه نمایید.

• نفخ شکم
• گاز معده
• کمر درد خفیف
• خستگی
• کاهش حرکات روده
• دفع مدفوع همراه درد و سختی
• معده درد
• کاهش اشتها

بیماری بواسیر به طور شایع همراه با یبوست نمایان می شود. درمان بواسیر با لیزر یا عمل جراحی هموروئید داخلی می تواند به راحتی این عارضه را از بین ببرد.

علت ابتلا به یبوست چیست؟

این بیماری در اثر کند شده حرکات روده و در نتیجه کند شدن سرعت حرکت مواد در کولون رخ میدهد که به موجب آن عملکرد دفع با اختلال همراه خواهد شد.

از علل اصلی بروز این اختلال می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• رژیم غذایی نامناسب ( مصرف غذا های فاقد فیبر )
• برهم خوردن تعادل هورمون ها
• اثر جانبی دارو های مصرفی ( اثر برخی مکمل ها مثل کلسیم و آهن یا دارو های ضدافسردگی )
• آناتومی بدن
• مصرف کم آب
• کم کاری تیروئید
• بیماری های دیابت، تومور ها و سرطان روده
• سندروم روده تحریک پذیر ( IBS )
• استرس بیش از اندازه
• کم تحرکی
• کمبود منیزیم
• عادت های بد در اجابت مزاج ( عجله برای سریع بیرون آمدن و … )
• خواب نامناسب
• کهولت سن
• بارداری

یکی از علت های اصلی ابتلا به یبوست دو بیماری هموروئید یا بواسیر و شقاق مقعدی هستند. زیرا زمانی که افراد به این دو عارضه نشیمنگاهی مبتلا می شوند، به دلیل درد و سوزش از رفتن به دستشویی خودداری می کنند. در نتیجه مدفوع سفت شده و یبوست ایجاد می شود.

دو عامل اصلی ابتلا به خشکی مزاج

همانطور که در بالا هم ذکر شد، دو بیماری بواسیر و شقاق دو نمونه از عوامل اصلی ابتلا به یبوست به شمار می روند. در زیر تعریفی خلاصه از این دو بیماری نشیمنگاهی رایج را داریم:

بواسیر یا هموروئید چیست؟

بواسیر که با نام علمی هموروئید هم شناخته می شود و در انگلیسی با اصطلاح Hemorrhoids آورده می شود، یکی از شایع ترین بیماری های مقعدی است. علائم بواسیر مشخص و واضح می باشد و در دسته بیماری های پر نشانه قرار می گیرد. در یک تعریف ساده و کوتاه بیماری هموروئید در اثر التهاب و کشیدگی مویرگها و رگ های خونی اطراف ناحیه ی مقعد به وجود می آید. در اطراف مقعد تعداد بسیار زیادی مویرگ و رگ های خونی با فشار خون بالا وجود دارد که در هنگام دفع مدفوع برای دفع راحت تر می توانند تا حد زیادی منعطف شوند.

حتما مطالعه کنید: درمان سریع بواسیر چگونه است؟

شقاق مقعدی چیست؟

بیماری شقاق مقعدی یک شکاف یا ترک باریک در پوست دیواره ی مقعد و مخاط اطراف آن است که در نیمه ی تحتانی مقعد رخ می دهد. از آنجایی که در این قسمت تمرکز گیرنده های عصبی بسیار بالاست در صورت بروز هر نوع از هم گسیختگی بافتی و آسیب می تواند درد بسیار زیادی به وجود بیاید که گاهی خارج از تحمل فرد است.

همچنین بخوانید: درمان سريع و قطعي شقاق

روش های درمان یبوست شدید و مزمن

بهترین راهکار درمان یبوست شدید مصرف داروهایی با خاصیت ملین و نرم کننده مدفوع است و شما می توانید آن را از طریق مصرف داروهای شیمیایی یا موادطبیعی تامین کنید. برخی از مهمترین داروهایی که برای رفع این بیماری موثر است بدین شرح می باشد:

درمان یبوست با دارو

در این بخش به بهترین داروهای شیمیایی و قرص یبوست اشاره میکنیم:

ملین ها

این دارو به عنوان آخرین راه حل مورد استفاده قرار میگیرد و شامل دسته های زیر است:

• تحریک کننده ها : انقباضات روده را افزایش می دهد و شامل senokot, Dulcolax, Correctol
• روان کننده شکم: این قرص یبوست حرکات کولون را کاهش می دهد.
• نرم کننده مدفوع : این دارو مدفوع شل و مرطوب می کند از جمله موارد این قرص یبوست می توانیم به این موارد اشاره کنیم : Surfok و Colace

مکمل فیبر

مصرف این مکمل ها کمک موثری برای رفع یبوست به شمار می رود.از جمله این دارو ها می توانیم به این موارد اشاره کنیم:  Fibercon و Citrucel و Konsyl( بهتر است همراه این دارو ها آب زیادی را مصرف کنید. )

اسموتیک

این قرص یبوست موجب تسهیل حرکت مایعات در روده می‌گردد و برای رفع این بیماری موثر است این دارو شامل Cephulac, Miralax, Sorbital

ملین های سالین

این دارو تاثیر زیادی برای رفع یبوست دارد و قادر است آب را به داخل روده جمع کنید به علاوه این دارو حاوی منیزیم است و سریعاً این عارضه را درمان می کند.

درمان یبوست در خانه

مهمترین روش ها برای رفع یبوست که به طور قطع در درمان این اختلال موثر است بدین شرح می باشد:

• مصرف غذاهای حاوی فیبر : مصرف غذا های دارای فیبر داخل دستگاه گوارش را پاکسازی و مرطوب میکند همچنین مقدار مدفوع را افزایش داده و عضلات دستگاه گوارش را تقویت خواهد نمود. غذاهایی مثل لوبیا، عدس، بلغور جو دوسر، بادام، جو، بیشتر سبزیجات، و میوه های تازه و خشک سرشار از فیبر می باشند.
• ورزش : تحرک و ورزش  به مدت 15 دقیقه به شما می کند تا غذاها هضم شده و مواد سریع تر در روده حرکت کند در نتیجه این بیماری درمان می شود یکی از ورزش های توصیه شده پیاده روی است.
• پرتقال : این میوه خوشمزه سرشار از ویتامین C بوده و منبعی غنی از فیبر به شمار می رود. مصرف دو عدد پرتقال در طول روز از بروز این بیماری جلوگیری می نماید.
• مایعات : مصرف کافی مایعات سالم ترین راهکار درمان خانگی این بیماری به شمار می رود و تمامی بزرگسالان در طول روز به 8 الی 10 لیوان آب یا نوشیدنی های فاقد کافئین نیاز دارند. ( مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین موجب افزایش ادرار شده و آب بدن را کاهش می دهد.)

• چمباتمه زدن : یکی از راهکار های خانگی درمان یبوست چمباتمه زدن در دستشویی است که به تحریک روده  و خروج مدفوع کمک می کند.
• درمان یبوست شدید با آلو : آلو از دسته میوه های سرشار از فیبر است و برای رفع یبوست شدید بسیار مفید است.  مصرف آلو سیاه با تحریک روده انقباضات آن را افزایش داده و به درمان این عارضه کمک می کند.
• درمان یبوست شدید با روغن زیتون: روغن زیتون خالص نوعی چربی سالم است که به حرکت مواد غذایی داخل روده کمک می نماید مصرف روغن زیتون روده را نسبت به حرکات منظم تحریک میکند و مصرف منظم آن از بروز مجدد این بیماری پیشگیری می نماید.
• درمان یبوست شدید با انجیر : میوه انجیر ( تازه یا خشک ) سرشار از فیبر است و به عنوان یک ملین طبیعی به شمار می رود که تاثیر مستقیم و سریعی برای رفع یبوست دارد. افراد مبتلا به یبوست مزمن می توانند با اضافه نمودن انجیر به رژیم غذایی از بروز آن جلوگیری نمایند.
• درمان یبوست شدید با جوش شیرین : تاثیرات درمانی جوش شیرین بر روی این بیماری فوق العاده است زیرا بی کربنات موجود در جوش شیرین سموم و باد بدن را خارج نموده و درد ناشی از آن را تسکین میدهد. جوش شیرین همچنین معده را اسیدی نموده و به خروج زائده ات از بدن کمک می نماید. برای این منظور کافی است 1 قاشق چایخوری جوش شیرین را در ¼ فنجان آب گرم حل نموده و میل کنید.
• درمان یبوست شدید با ماست : پروبیوتیک موجود در ماست نوعی باکتری مفید به شمار می رود که عملکرد دستگاه گوارش را بهبود بخشیده و یبوست شدید را درمان میکند.
• درمان یبوست شدید با خاکشیر : یکی از راهکار های درمان سریع و تاثیر گذار استفاده از خاکشیر است که با دارا بودن طبع ملایم و آب بدن را افزایش میدهد و حرکات روده را تسهیل می بخشد. برای این منظور کافی است مقداری خاک شیر را به مدت 15 دقیقه خیس نموده و به خوبی بشویید سپس آن را به همراه آب گرم حرارت داده تا اصطلاحاً قل بخورد، می توانید مقدار شکر سفید یا نبات به آن اضافه نموده و میل کنید.

عوارض درمان نکردن خشکی مزاج

این عارضه یکی از انواع بیماری های دستگاه گوارش است که در صورت بی توجهی به آن می تواند عوارض متعددی را به همراه آورد، از جمله مهمترین این عوارض، ابتلا به برخی از انواع بیمار های ناحیه ی مقعد است که در اثر افزایش فشار به این ناحیه ایجاد می شود و با درد سایر مشکلات را نیز به همراه خواهد داشت. از عوارض عدم درمان این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• بی اشتهایی
• درد شکم
• هموروئید
• فیشر

چگونه از ابتلا به یبوست جلوگیری کنیم؟

موارد زیر می تواند به شما در جلوگیری از ابتلا به یبوست مزمن کمک کند:

• غذاهای پر فیبر از جمله لوبیا، سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و سبوس را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• کمتر غذاهای حاوی فیبر کم مانند غذاهای فرآوری شده و لبنیات و محصولات گوشتی مصرف کنید.
• به مقدار زیاد مایعات بنوشید.
• تا حد امکان پر تحرک باشید و سعی کنید به طور منظم ورزش کنید.
• سعی کنید استرس خود را مدیریت کنید.
• تمایل به دفع مدفوع را نادیده نگیرید.
• سعی کنید برنامه منظمی برای اجابت مزاج به خصوص بعد از غذا ایجاد کنید.
• اطمینان حاصل کنید که کودکانی که شروع به خوردن غذاهای جامد می کنند، فیبر زیادی در رژیم غذایی خود دریافت می کنند.

سوالات متداول