فیستول چیست؟ علائم، علت و تشخیص بیماری فیستول مقعدی

فیستول مقعدی چیست و چگونه ایجاد می شود؟ اگر این سوال را شما هم دارید در پاسخ باید بگوییم که این بیماری در اثر ایجاد اتصال غیرطبیعی میان بافت های گوناگون ناحیهی مقعد رخ میدهد و به شکل مجرایی بسیار باریک از انتهای راست روده به سطح پوست میرسد.
در حالت عادی تمامی بافت ها و قسمت های مختلف ناحیهی مقعد به صورت کاملا مجزا و جدا از یکدیگر قرار دارند و هیچ ارتباطی بین آنها وجود ندارد ولی زمانی که این بیماری به وجود میآید میان بافت ها و پوست ناحیهی مقعد یک کانال غیر طبیعی به وجود میآید.
فیستول مقعدی معمولا به دنبال یک آبسه مقعدی یا عفونت ظاهر میشود. انسداد یکی از غدد درون راست روده میتواند منجر به به وجود آمدن چرک و عفونت شود و نهایتا با تجمع چرک و مسدود شدن این غدد در بافت های نزدیک پوست این مجرای غیر طبیعی ایجاد میگردد.
فیستول چیست و چرا به آن دچار می شویم؟ این سوال یکی از اساسی ترین موضوعاتی است که در این مطلب مورد بحث قرار می گیرد.
مطالب پیشنهادی : درمان فیستول مقعدی با لیزر بهتر است یا عمل جراحی فیستول؟

علائم فیستول مقعدی چیست؟
علائم و نشانه های فیستول چیست؟ با توجه به اینکه در کدام ناحیه از مقعد به سطح پوست رسیده و چه مدت زمانی از ایجاد آن میگذرد میتواند علائم و نشانه های گوناگونی را در بدن افراد از خود به جای بگذارد.
بارز ترین نشانه آن وجود سوراخی ملتهب در اطراف مقعد است که اصولا شما قادر به دیدن آن نیستید.
از مهم ترین علائم فیستول مقعدی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- التهاب پوست اطراف مقعد که ناشی از عفونت و تخریب بافت های اطراف ناحیهی مقعد و خروج ترشحات چرک آلود است.
- خروج ترشحات بدبو از محل فیستول که ناشی از ترشحات بد بوی مدفوع و چرک است.
- درد که با ریتم ثابت و یا ضربان دار همراه با احساس سوزش به هنگام نشستن، حرکت کردن، اجابت مزاج و سرفه در مقعد و اطراف آن حس میشود.
- وجود آبسه های مکرر و دائمی در اطراف مقعد
- بی اختیاری در کنترل مدفوع و گاز روده
- تورم و قرمزی اطراف ناحیهی مقعد که ناشی از تجمع چرک و عفونت است.
- تب که ناشی از گسترش عفونت در بدن است.
- مشاهدهی سوراخ فیستول در پوست اطراف ناحیهی مقعد
توجه کنید! در صورت مشاهده هر گونه آبسه در ناحیه نشیمنگاه از تخلیه خودسرانه آن پرهیز کنید زیرا ممکن است عوارض جدی تری به همراه داشته باشد.
مشاوره بدون نیاز به مراجعه حضوری
علائم خود را از طریق شماره زیر در واتساپ برای مشاوران ما ارسال کرده و از مشاوره رایگان ما بهره مند شوید.
علت بوجود آمدن فیستول مقعدی
به نظر شما علت فیستول چیست؟ در ناحیهی مقعد غدد متعددی وجود دارند که در حالت عادی ترشحات خود را به درون کانال مقعدی میریزند. در صورتی که مسیر خروجی یکی از این غدد مسدود شود منجر به ایجاد چرک و عفونت میگردد که در نهایت با تجمع آن از طریق کانالی باریک به سطح پوست میرسد. همان طور که در عکس فیستول مقعدی مشاهده میکنید این کانال باریک کاملا مشخص است. این یک نمای کلی از فیستول بود.
پزشکان برای دلایل ایجاد کنندهی فیستول مقعدی تئوری های زیر را در نظر میگیرند:
- آبسهی مقعدی که با تخریب بافت ها و عفونت گستردهای در سطح بدن میتواند ظاهر شود.
- بیماری کرون روده که ناشی از التهابات دیوارهی رودهی بزرگ به وجود میآید.
- دیورتیکولیت روده که ناشی از التهاب و تورم کیسه هایی کوچک در دیوارهی رودهی بزرگ است.
- عوارض ناشی از انجام عمل جراحی در اطراف ناحیهی مقعد میتواند ریسک ایجاد فیستول مقعدی را افزایش دهد.
- هیدرآدنیت چرکی که یک بیماری مزمن پوستی است و با عفونت و آبسه های مکرر در نقاط مختلف پوست بدن از جمله مقعد رخ میدهد.
- ابتلا به بیماری های آمیزشی مانند سیفلیس و کلامیدیا
- بیماری سل علاوه بر ریه ها میتواند در راست روده هم رخ دهد و به دنبال آن فیستول ایجاد شود.
- زایمان طبیعی سخت یکی از عوامل به وجود آورندهی فیستول شناخته شده است.
- بیماری ایدز که توانایی سیستم ایمنی بدن را به شدت کاهش میدهد.
- سرطان راست روده یا ایجاد تومورهای متعدد در انتهای روده بزرگ خطر ابتلا به فیستول را افزایش میدهد.
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- عفونت روده ها
- ضربه و تروما به ناحیهی مقعد و پارگی آن
همچنین ببینید: عکس فیستول مقعدی
چه کسانی در خطر ابتلا به این بیماری هستند؟
اگر چه هر شخصی با شرایط مقعدی نامناسب و بیماری های زمینه ای می تواند به فیستول مبتلا شود، ولی طبق آمار یافت شده که این بیماری بیشتر بین افراد 30 تا 50 سال اتفاق می افتد.
کسانی که دچار آبسه شدند ولی به طور درست و قطعی درمان نشده اند، بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به این عارضه قرار می گیرند.
همچنین افراد مبتلا به عفونت های مقاربتی به طور قابل توجهی در خطر هستند.
برای دانلود PDF مقاله کلیک کنید.
عوارض فیستول مقعدی یا آنال چیست؟
عوارض این بیماری در حقیقت به دلیل عدم درمان، پس از عمل جراحی ناموفق یا اقدام نکردن به درمان فیستول پیش می آید. که به طور کلی عبارتند از:
- عفونت
- بی اختیاری مدفوع و روده
- عود فیستول
همچنین بخوانید: هزینه درمان فیستول با لیزر
در ادامه هر یک از این عوارض را با جزئیات بیشتری مورد بحث قرار داده ایم:
بعد از عمل
این عوارض ممکن است سریعا بعد از عمل بوجود بیایند یا با تاخیر نمایان شوند. مشکلات متعددی ممکن است اندکی پس از عمل ظاهر شود. این موارد شامل احتباس ادرار، خونریزی شدید یا ترشح از محل عمل شده، تشکیل لخته در داخل سیاهرگ های موجود که باعث بوجود آمدن هموروئید می شود و اختلال در مدفوع.
سایر عوارضی که معمولاً بعد از عمل ظاهر می شوند ممکن است شامل تنگی مقعد، عود فیستول، بی اختیاری روده و تاخیر در بهبود زخم (زخمی که بیش از 12 هفته بهبود نیافته) باشد. این عوارض خیلی رایج نیستند و بستگی به روش درمان دارند.
عفونت
همه روشهای جراحی هنگام ایجاد برش روی پوست تا حدی خطر عفونت را افزایش می دهند، از جمله روش فیستولوتومی. در چنین مواردی، عفونت فیستول ممکن است در سراسر بدن پخش شود و باعث عفونت سیستمیک شود.
اغلب آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های مرتبط با جراحی فیستول تجویز می شوند. برای عفونت شدید، ممکن است پزشک بستری شدن در بیمارستان برای تجویز آنتی بیوتیک های داخل وریدی را توصیه کند.
انواع فیستول مقعدی چیست؟
تمامی انواع فیستول مقعدی در یک دسته بندی کلی بر اساس سادگی و پیچیدگی نوع اتصال و محل قرار گیری آن به انواع مختلف زیر تقسیم میشود.

- فیستول نعل اسبی: این فیستول در واقع دو دریچه نزدیک یا جدا از هم روی باسن ایجاد می کند. این دو سوراخ توسط یک مجرا لوله ای به هم وصل می شوند که به شکل یو U انگلیسی است.
- فیستول اکسترا اسفنکتریک که از قسمت راست روده به سمت پایین شروع می شود و مجرای آن به پوست اطراف ناحیه ی مقعد می رسد.
- فیستول سوپر اسفنکتریک که از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی مقعد شروع و به سمت بالا حرکت می کند و کانال آن در فاصله ای در حدود 1 اینچ با خروجی مقعد به سطح پوست می رسد.
- فیستول ترانس اسفنکتریک که منشا آن از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی مقعد شروع می شود و مجرای آن با عبور از عضله ی اسفنکتر خارجی به پوست اطراف ناحیه ی مقعد می رسد.
- اینتر اسفنکتریک که آغاز آن از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی مقعد است و با عبور مجرا از عضله ی اسفنکتر داخلی در نزدیک ترین قسمت به خروجی مقعد در سطح پوست به پایان می رسد.فیستول زیر مخاطی که به صورت سطحی از زیر مخاط مقعد عبور می کند.
⚠️ تشخیص فیستول و آبسه به صورت آنلاین
برای مشاوره و تشخیص در کلینیک زارعی می توانید به شماره زیر در واتساپ عکس ارسال کنید:
معاینه و تشخیص فیستول مقعدی + آزمایش

فیستول مقعدی نشانه های واضح و مشخصی دارد که میتوان به راحتی آن را تشخیص داد و پزشک با انجام یک معاینهی ساده و روتین با مشاهدهی سوراخ فیستول بر روی سطح پوست ناحیهی مقعد و وجود التهاب و تورم به وجود آن پی می برد. بیان کامل و دقت در توضیح علائم و نشانه ها از طرف شما میتواند پزشک را در تشخیص بهتر و دقیق تر مشکل کمک کند.
ممکن است در برخی موارد خاص که علائم و نشانه های ظاهری فیستول قابل رویت نیست، پزشک با کمک انگشت داخل مقعد شما را معاینه کند تا به وجود نشانه های آن پی ببرد.
علاوه بر روش فوق برای تشخیص دقیق تر بیماری میتوان از روشهای زیر کمک گرفت. که به نسبت آزمایش های دقیق تری هستند:
- پروکتوسکوپ
- فیستولوگرافی
- سی تی اسکن CT Scan
- سیگوموئیدوسکوپی
- آنوسکوپی: در این روش دکتر با وسیله مخصوصی به نام آنوسکوپ داخل رکتوم و قسمت های مشکوک به فیستول را مشاهده می کند.
- سونوگرافی
- مادهی حاجب
- روش MRI
عوامل تشدید کننده

انسداد غده های اطراف کانال مقعد منجر به ایجاد آبسه مقعدی و عفونت می شود. تجمع چرک و عفونت به مرور زمان کانالی باریک را از خود به جای می گذارد و در نهایت منجر به ایجاد فیستول مقعدی می شود. این که چه چیزی باعث ایجاد چنین تغییری در این غده ها می شود هنوز به طور کامل مشخص نشده است ولی مطالعات پزشکان نشان می دهد که برخی عوامل و شرایط وجود دارند که زمینه را برای ایجاد این بیماری و وخیم تر شدن آن مستعد تر می کنند. این عوامل و خط قرمزها که به عنوان عوامل تشدید کننده فیستول مقعدی شناخته می شوند به شرح زیر می باشد:
- ابتلا به برخی سرطان ها مثل سرطان روده و رکتوم
- ابتلا به انواع بیماری های گوارشی و روده ای مانند کرون روده و دیورتیکولیت
- زخم های ناشی از اجابت مزاج به خصوص در مواقع دفع
- مواد تیز و سفت مانند استخوان ماهی
- تزریق برای درمان بواسیر داخلی
- بواسیر بیرون زده
- آسیب های ناشی از تنقیه
- انواع آبسه های مقعدی
- برخورد جسم تیز و سخت با مقعد
- انواع عفونت های گسترده در سطح بدن مانند ایدز
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
راه های پیشگیری از فیستول مقعدی

فیستول مقعدی در اثر عواملی رخ می دهد که کنترل آنها از توان ما خارج است و هیچ گزینه ی مشخصی برای پیشگیری از فیستول مقعدی وجود ندارد ولی بر اساس یک قاعده ی کلی با انتخاب رژیم غذایی سالم و پیروی از سبک زندگی صحیح شاید بتوان تا حد زیادی احتمال ایجاد این بیماری را کاهش داد. در کل رعایت نکات و توصیه های زیر در زندگی می تواند از شما در برابر بسیاری از بیماری ها و عوارض محافظت کند.
- نوشیدن 8 الی 9 لیوان آب در طول روز می تواند در جلوگیری از یبوست بسیار موثر باشد.
- رژیم غذایی پر فیبر مثل میوه ها و سبزیجات تازه بدن شما را در بهترین وضعیت سلامتی قرارمی دهد.
- رعایت بهداشت فردی
- توجه به یبوست و درمان سریع آن
- انجام ورزش و تحرک کافی در طول روز
- جلوگیری از برقراری رابطه ی جنسی مقعدی
- پرهیز از مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی
روشهای درمان
هیچ کدام نوع فیستول به خودی درمان پیدا نمی کنند و فرد حتما باید برای درمان فیستول مقعدی خود نزد پزشک مراجعه کند. انواع روش های درمان وجود دارند که پزشک بستگی به شرایط فرد بهترین را بر می گزیند.
این روش ها عبارتند از:
- درمان فیستول با لیزر
- فیستولوتومی
- چسب فیبرین
- پلاگین تراپی
- درمان با فلپ پیشرفته
- بستن مجرای فیستول بین اسفنکتریک
سوالات متداول فیستول مقعدی
آیا فیستول نشانه ای از سرطان است؟
در موارد کاملا نادر فیستول مقعدی می تواند نشانه ای از سرطان باشد ولی در اکثر افراد اینطور نیست.
با روش های خانگی قابل درمان است یا خیر؟
ممکن است با انجام برخی روش های خانگی، این کانال چرکی بسته شود. ولی چون به طور کامل ریشه از بین نمی رود، مجدد باز می شود. اصولا روشهای پزشکی نوین مانند لیزر درمانی پاسخگویی قطعی تری دارند.
آیا فیستول خطرناک است و باید از آن ترسید؟
خوشبختانه امروزه به دلیل راه های متعدد از جمله لیزر که برای برای درمان عارضه بوجود آمده، دیگر جای نگرانی نیست ولی در صورت عدم درمان می تواند منجر به عفونت باکتریایی و سپسیس شود که به نوبه خود بسیار خطرناک بوده و در موارد حاد باعث مرگ می شود.
اگر هم زمان به کیست مویی و فیستول دچار شویم، باید چه کنیم؟
در این موارد برای رهایی سریع تر از هر دو بیماری پزشک لیزر را پیشنهاد میکند که سریع بوده و عوارض حداقل نسبت به دیگر روش های مانند جراحی دارد. برای مشاوره و تعیین نوبت می توانید با مشاوران کلینیک زارعی نیز تماس بگیرید. ۰۲۱۸۸۶۵۸۴۲۶
پس از جراحی یا لیزر می شود ورزش کرد؟
بله. در صورتی که تا زمان بهبودی صبر کنید و پس از سلامت کامل هیچ مشکلی ندارد.
ممنون واقعا سایت خوب و مفیدی دارین
سلام دوست عزیز ممنون سلامت باشید
سلام دکتر پدر من 2 ساله که به بیماری فیستول مبتلا هستن. اصلا اذیت نمیشدن و یکم خارش داشتن که اونم با قرص برطرف میشد ولی الان چرک میاد بیرون ازش. خیلی سنشون بالائه و به دلیل شکستگی لگن نمیتونن از خونه بیان بیرون. لیزر چقد طول میکشه درمانش؟
سلام دوست عزیز. بله ایشون حتما باید برای درمان با لیزر اقدام کنن. حدودا نیم ساعت از وقتشون رو میگیره و عوارض هم نداره. در حال حاضر بهترین روش برای ایشون لیزر فیستول هست.
سلام من ۱۱سالی هست گرفتارم وسه الی چهاربارعمل باز کردم جای مختلف بوده طرف راست باسن بوده چپ بوده پایین کنارمقعد بوده الان سمت راست باسن از مقعد بالاتر یکم بهتر ه اذیت نمیشم مثل قبلا اونجا عفونت چرک جمع میشن بعد خودش خارج میشه کم کم یا اینکه خودم خالیش میکنم یا که زیاد روش میشینم خالی میشه خلاصه من کلا گاز غیر استریل میزارم چندسالی هم هست مثل یه گوشت اضافی زده بیرون که پراز چرک وعفونت هست نمیتونم درست بشینم اذیت میشم لیزر بشه خیلی خوبه چون عمل باز چندبار انجام دادم واقعا دردناکه خسته شدم بخاطر… Read more »
سلام دوست عزیز بله بهتره برای عمل با لیزر اقدام کنید که یک بار برای همیشه مسیر فیستول از ریشه سوزانده شده تا عود نکند. درمان فیستول با لیزر به صورت سرپایی انجام شده و هیچگونه درد و خونریزی ندارد.
سلام من مشکل فیستول دارم ضایع نخاعی هستم زیاد از ای سایت و اینا سر در نمیارم ک چطور ب شما پیام بدم اگ ای پیام من میبنی ممنوع میشم زنگی بهم بزنی راهنمایی بگیرم
سلام دوست عزیز. میتونید برای مشاوره و تعیین نوبت با کلینیک تماس بگیرید: ۰۹۹۱۸۹۵۴۰۹۱ – ۰۲۱۸۸۶۵۸۴۲۶
باسلام دکتر جان من سه مرحله پشت سر هم جراحی فیستول انجام دادم به نظر شما این تعداد جراحی لازمه ممنون میشم
سلام دوست عزیز بستگی به تشخیص پزشک معالجتون داره.
سلام بسیار متشکرم
عالی بود
سلامت باشید دوست عزیز خوشحالیم از این مطلب استفاده کردید.
ممنون از توضیحات شما جالب بود.من تازگی عمل کردم .امیدوارم خوب بشم ولی هنوز عوارض دارم.دکتر گفت کی عمل کردیم یکی راسوسازندیم.شاید لازم باشد یک بار دیگر عمل شوید.نمیدانم.دو ماه دیگر باید برم دکتر.به امید خدا……
سلام دوست عزیز. خوشحالیم که از این مطلب استفاده کردید. انشاالله که به عمل مجدد نیازی نخواهی داشت.
من طبق گفته ی بیماران دیگر چندین مرتبه از ویتامین ای به صورت مالشی استفاده کرده و به شدت دچار مشکل شدم. لطفا تذکر دهید بیماران به اشتباه دیگران به دردسر نینداخته و با دکتر مشورت کنند.
سلام دوست عزیز شما باید بنا به تشخیص پزشک از دارویی استفاده کنید و با تشخیص کسی از دارو استفاده نکنید.
سلام شوهرم ب بیماری فیستول دچار بود ک لیزر کرد الان ۵ماه میگذره ولی از جایی ک لیزر کرده هنوز چرک میاد میشه راهنمایی کنید چیکار کنه
سلام من شقاق داشتم لیزر کردم دکتر بعد از عمل گفتن فیستول هم داشتی که برام تخلیه و برداشتن ولی الان بعد از یک هفته شکاف فیستول خوب نشده وکمی درد وسوزش داره وچرک سفید میده خیلی میترسم کمکم کنید ممنون کپسول سفالکسین هم خوردم
سلام دوست عزیز شما مجدد باید به پزشک معالجتون مراجعه کنید ممکنه چرک کاملا تخلیه نشده باشد
سلام، در قسمت داخلی مقعد در یطرف کیست ایجاد شده است که با درد همراه است، آیا فیستول است یا آبسه.
سلام دوست عزیز حتما باید برای تشخیص دقیق معاینه شوید. لطفا برای تعیین نوبت و مشاوره تماس بگیرید ۰۹۹۱۸۹۵۴۰۹۱ – ۰۲۱۸۸۶۵۸۴۲۶
عالی
سلام ۲ ماه شده فیستول عمل کردم هنو نخ بخیه هس و خون وچرک میاد باید چیکار کنم؟
سلام دوست عزیز باید برای چک کردن بخیه های بعد از عمل به پزشکتون مراجعه کنید
باسلام و احترام
دکتر جان ،سال ۸۷فیستول عمل کردم،ولی متاسفانه ،چند ماه یکبار به اندازه عدسی چرک دفع می کنند.
سلام دوست عزیز مگه هنوز کانال فیستول باز هست؟
باسلام
بله جناب آقای دکتر
سلام وقت بخیر من یه ماه پیش انتهای دنبالیچه و ابتدای خط باسن م زخم نازکی ایجاد شد ک با هیدروکورتیزون خوب شد البته مشابه این زخم در قسمت کنار رانم هم ایجاد شد زخم ها خارش ایاد میکردند برام و پوستم قرمز شده بود اما یه مدت خوب شد الان دوباره خارش و قرمزی پوست برگشته میتونید لطفا کمکم کنید؟ممکنه پمادی دارویی و معرفی کنید بهم ک استفاده کنم متاسفانه فلن نمیتونم به دکتر مراجعه کنم ممنون میشم
سلام دوست عزیز از پماد آنتی فیشر هم میتونید استفاده کنید.
سلام من ۳ سال پیش پیوند کلیه کردم و الان پیستول مقعدی دارم ، آیا میتونم لیزر کنم ، ممنون
سلام بله میتونید برای لیزر اقدام کنید. شماره های تماس کلینیک برای تعیین نوبت و مشاوره ۰۹۹۱۸۹۵۴۰۹۱ – ۰۲۱۸۸۶۵۸۴۲۶
سلام دکتر من چهار بار عمل فیستول سنتی کردم الان بدتر شده بهتر نشده میخواستم بدونم الان با این شرایط میشه لیزر کرد چون کلافه ام کرده درد ترشح ممنونم
سلام دوست عزیز بله میتونید برای درمان با شماره های ۰۹۹۱۸۹۵۴۰۹۱ – ۰۲۱۸۸۶۵۸۴۲۶ تماس بگیرید.
سلام دکتر من حدودا ۵سال فیستول عمل کردم چند ماهی هست احساس میکنم گاه گداری عفونت میاد علتش چیست ممنون میشم پاسخمو بدید
راست ميگن كه از رابطه جنسي مقعدي اگه طرف فيستول داشته باشه منجر به بارداري ميشه؟
یه چیز غیر ممکن سوال کردید امکانش نیست طرح سوال نامعقوله
سلام دکتر۱۸سال قبل فیستول عمل کردم حدود وتقریبا
سلام اقای دکترفستیل دارم عمل کنم برگشت داره یانه راننده هستم چکارکنم برگشت نداشته باشه تشکر
سلام دکترمن حدودادوماهه عمل فیستول انجام دادم درشهرستان دکترنخ گذاشته میگه با کشیدن نخ مسیر لین دو سوراخ را ببرم کخ کار بسبار سخت و دردآوریه ، آیا اکنون میتونم بدای عمل لیزر اقوام کنم؟
سلام من 36 سالمه یه هفته ای میشد سه سانت بالای مقعدم زخمی حس کردم مشکوک شدم به کیست مویی که یه سوراخی ریزی به وجود اومده بود و موقع دست زدن یه مقدار خیلی خیلی ناچیز و کمی سوزش ودرد داشت و چرکی هم بیرون نمیومد ولی الان زخم داره خوب میشه سوراخ هم از بین رفته چی میتونه باشه