علل ایجاد ایسکمی روده و علائم تشخیص این بیماری

ایسکمی روده از بیماری های خطرناک بوده و جزء شرایط اورژانسی به شمار می رود. در این حالت روده بسته شده و جریان رو به جلو و پیشرونده در آن غیر ممکن است. این سندروم ناشی از انسداد یا کاهش جریان خون رسانی در عروق خونی (معمولاً یکی از عروق) رخ می دهد. از مهمترین عوامل ایجاد کننده این انسداد می توانیم به آترواسکلروز ( انسداد عروق خونی ناشی از تنگ شدن عروق در اثر تجمع چربی و پلاک.) اشاره کنیم. ایسکمیک ممکن است در هر قسمتی از روده بزرگ یا کوچک ایجاد شود، همچنین بروز این عارضه هیچ رابطه ای با سن بیمار نداشته ولی در سنین بالای 60 سال شایع تر است.

انواع بیماری ایسکمی روده

انواع بیماری ایسکمی روده به این شرح است :

ایسکمی روده بزرگ (کولیت ایسکمیک)

این نوع ایسکمیک روده در اثر کاهش جریان خون ورودی به کولون ایجاد می شود. این سندروم ممکن است در هر سنی ایجاد شود اما اغلب افراد بالای 60 سال را درگیر می کند. این عارضه با خونریزی گوارشی نمایان شده و علائمی مانند کرامپ های شکمی دردناک را ایجاد می کند. آترواسکلروز، افت شدید فشار خون، پیچ خوردن روده، ورزش های سنگین و … از مهمترین عوامل ایجاد کننده این شرایط است.

مطلب پیشنهادی: خونریزی دستگاه گوارش

 ایسکمی مزانتریک حاد

این نوع ایسکمی، روده کوچک را تحت تاثیر خویش قرار می دهد و شروع ناگهانی دارد. این ایسکمیک در اثر عوامل زیر ایجاد می شود :

• این ایسکمی در اثر نارسائی احتقانی قلب، آریتمی یا حمله قلبی رخ داده و در طی آن با جدا شدن لخته خون از قلب، در طول گردش جریان خون، سرخرگ مزانتریک فوقانی (سرخرگی که خون غنی از اکسیژن را به روده می رساند.) مسدود می شود.
• آترواسکلروز یا همان رسوب چربی در دیواره سرخرگ، موجب کند شدن جریان و یا انسداد آن می گردد. این نوع ایسکمی به طور ناگهانی و یا در افرادی که مبتلا به ایسکمیک روده مزمن هستند، روی می دهد.
• اختلالات خون رسانی در اثر کاهش شدید فشار خون، این شرایط در اثر شوک، نارسایی قلبی، مصرف داروهای خاص و نارسایی مزمن کلیه ایجاد می شود. (این شرایط معمولاً در افرادی که به سایر بیماری های خطرناک مبتلا هستند، ایجاد میشود.)

ایسکمی مزانتریک مزمن

این شرایط با نام آنژین روده نیز شناخته می شود و عامل آن تشکیل رسوب چربی در دیواره یک سرخرگ است. این بیماری پیشرونده تا زمانی که حداقل 2 الی 3 سرخرگ دچار گرفتگی نشود، نیازی به درمان جدی ندارد. یکی از پیامد های خطرناک این نوع ایسکمیک روده‌ای ایجاد لخته خون در سرخرگ درگیر با بیماری است که منجر به انسداد کامل رگ می گردد.

ایسکمی در اثر عدم خروج خون از روده ( ترومبوز ورید مزانتریک)

در صورتی که در ورید خارج کننده خون از روده، لخته خون ایجاد شود. در این حالت با انسداد ورید خون به داخل روده بازگردانده شده و تورم و خونریزی را به دنبال دارد. این ایسکمی در اثر عواملی به این شرح ایجاد می شود :

• التهاب حاد یا مزمن پانکراس
• عفونتهای شکمی
• سرطان های مجاری گوارشی یا تروما در شکم
• ابتلا به بیماری هایی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون یا دیورتیکولیت
• اختلالاتی که خون را مستعد لخته زدن می کنند (مانند یک اختلال انعقادی وراثتی و یا مصرف داروهایی مانند استروژن. )

علل ایجاد بیماری ایسکمی روده

علت اصلی ایسکمیک روده کند شدن و یا انسداد کامل جریان خون ورودی به روده می باشد. این شرایط می تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود :

• انسداد سرخرگ بر اثر لخته خونی
• باریک شدن یک سرخرگ به علت وجود رسوبات ناشی از کلسترول

این شرایط ممکن است در سیاهرگ ها یا ورید ها نیز ایجاد شود، یعنی ممکن است انسداد یا کاهش جریان خون در رگ های خارج کننده خون از روده ایجاد گردد. ولی این شرایط شیوع کمتری دارد.

در هر صورت این کاهش جریان خونرسانی موجب، کاهش جریان اکسیژن رسانی شده و مرگ سلول ها را به دنبال دارد. اگر این شرایط شدید شود موجب عفونت شده و ایجاد حفره در روده را به دنبال دارد که شرایطی اورژانسی به شمار می رود.

علائم بیماری ایسکمی روده

علائم بیماری ایسکمی روده عبارتند از :

• حالت تهوع و استفراغ
• دل‌درد کولیکی
• اسهال خونی
• ضرورت برای دفع مدفوع و دفع های مکرر
• تب
• حساسیت شکمی

در صورتی که ایسکمی روده به شرایطی مزمن مبدل گردد، علائمی نظیر کاهش شدید وزن، اسهال، نفخ، تهوع و استفراغ و.. نمایان می شود.

تشخیص بیماری ایسکمی روده

پزشک ایسکمی مزانتریک را بر اساس ترکیبی از روشهای معاینه فیزیکی، آزمایش‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری تشخیص می‌دهد.

متأسفانه، تشخیص این عارضه معمولاً در مراحل اولیه دشوار است. یک چالش دیگر این است که بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری نمی توانند به راحتی صحبت کنند یا به سؤالات پاسخ دهند، به خصوص اگر درد زیادی داشته باشند.

در صورتی که پزشک با توجه به شرایط و علائمی که ایجاد شده به بروز ایسکمیک شک داشته باشد، از روش های زیر برای اطمینان ابتلا به این بیماری استفاده می کند :

• آزمایش خون : آزمایشی به منظور تشخیص قطعی این بیماری وجود ندارد، اما افزایش شدید گلبول های سفید خون نشان دهنده ی ابتلا به این بیماری است.
• تصویربرداری : استفاده از روش های تصویربرداری نظیر پرتو ایکس، سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی می تواند داخل روده را به خوبی نمایان کند.
• مشاهده روده با اسکوپ : این روش می تواند از طریق آندوسکوپی، کولونسکوپی، یا سیگموئیدوسکوپی انجام گیرد.
• آنژیوگرافی : در این روش ماده ای حاجب به رگ‌ها تزریق شده و از آنها تصویر برداری می شود، تا محل انسداد دقیقاً مشخص گردد.