پروکتوسکوپی Proctoscopy یا رکتوسکوپی یکی از روش های تشخیص بیماری های رکتوم (مقعد) یا انتهای روده بزرگ است. در این روش پزشک متخصص با استفاده از لوله ای باریک و توخالی به اسم پروکتوسکوپ به طور دقیق داخل مقعد را معاینه می کند. توسط نور و لنز های مجهز و پیشرفته در این دستگاه داخل مقعد به خوبی قابل بررسی است.
چرا باید پروکتوسکوپی انجام دهیم؟
افرادی که مشکوک به برخی بیماری های مقعدی هستند، از طریق این روش می توانند به طور دقیق از بیماری خود مطمئن شوند. از پروکتوسکوپی برای تشخیص بیماریهای زیر استفاده می شود:
- تشخیص بواسیر یا هموروئید داخلی و خارجی
- انواع بیماری های مقعد و روده از جمله سرطان مقعد
- نمونه برداری از پولیپ ها و دیگر بافت های غیر طبیعی
- پی بردن به علت خونریزی از روده
- نمونه برداری از بافت بدن برای آزمایش بیوپسی
- تومورها، پولیپ های رکتوم، منابع التهاب رکتوم و علت هرگونه خونریزی
پس از درمان بیماری های مقعدی نیز پروکتوسکوپی انجام می شود.
حتما بخوانید: لیزر هموروئید یا بواسیر
تشخیص سرطان
در طول پروکتوسکوپی، پروکتوسکوپ پولیپ‌های بالقوه را پیدا کرده و از بین می‌برد تا زمانی که بیوپسی شوند. بیوپسی برداشتن بافت هایی از قسمتهای مورد نظر برای بررسی دقیق تر است. به طور معمول، بافت زیر میکروسکوپ برای تشخیص وجود سلول‌های سرطانی یا غیرطبیعی مشاهده می‌شود. این بافت همچنین ممکن است برای تغییرات ژنی و جهش آزمایش شود، که ممکن است به تعیین داروهایی برای کمک به درمان سرطان کمک کند.
بیشتر بخوانید: آیا سرطان مقعد کشنده است؟
قبل از انجام پروکتوسکوپی چه کاری باید انجام دهیم؟
مهمترین آماده سازی فردی پیش از انجام پروکتوسکوپی تمیز کردن کامل رکتوم یا همان مقعد است. هرچه رکتوم به طور کامل تر تخلیه شود ، معاینه آن پزشک برای آن راحت تر است. مصرف ملین در این موارد می تواند بسیار کمک کننده باشد. البته از روشهای مختلفی می توان برای تمیز کردن راست روده استفاده کرد که پزشک شما بهترین راه را توصیه می کند.
قبل از انجام حتما با پزشک خود در مورد داروهای مصرفی، بدون نسخه،انواع مکمل های گیاهی و ویتامین هایی که مصرف می کنید مشورت کنید زیرا ممکن است لازم باشد مصرف برخی از آنها را با ترجیح پزشک قطع کنید. داروهایی که منجر به تغییر در غلظت خون می شوند، ممکن است دردسر ساز باشند.
هنگام در نظر گرفتن این روش، فرد باید با متخصص درباره داروهایی که مصرف می کند صحبت کند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- داروهای تجویزی
- داروهای بدون نسخه
- گیاهان، ویتامین ها و مکمل ها
- پزشک ممکن است به فرد توصیه کند که چند روز قبل از عمل مصرف برخی یا همه این داروها را متوقف کند تا خطر برخی عوارض کاهش یابد و به پزشک کمک کند تا آن ناحیه را راحت‌تر بررسی کند.
آماده سازی همچنین می تواند شامل تمیز کردن رکتوم از هر مدفوع با استفاده از تنقیه یا ملین باشد. با این حال، ممکن است این کار ضروری نباشد و فرد فقط در صورتی باید از تنقیه یا ملین استفاده کند که پزشک این کار را توصیه کند.
پروکتوسکوپی چگونه انجام می شود؟
مشاهده رکتوم یا پروکتوسکوپی در کلینیک به صورت سرپایی انجام می شود در نتیجه نیاز به بیهوشی بیمار ندارد. در طول این روش بیمار به روی شکم خود روی تخت دراز می کشد. سپس پزشک انگشت خود را با روغن های مخصوصی چرب کرده و داخل مقعد می برد تا بتواند بررسی کند که انسداد یا نواحی دردناک در مقعد وجود دارد یا خیر.
در صورت مساعد بودن شرایط بیمار، پزشک لوله پروکتوسکوپ را وارد مقعد می کند. با انجام این کار مقداری هوا وارد روده بزرگ می شود. در این هنگام ممکن است بیمار احساس دفع مدفوع کاذب داشته باشد. اگر دکتر در حین عمل نمونه ای از بافت را نمونه برداری کند، این عمل بیوپسی گفته می شود. انجام پروکتوسکوپی دردی ندارد و کلا ممکن است 10 دقیقه طول بکشد. به همین دلیل فرد مراجعه کننده می تواند به سر کار یا محل زندگی خود برگردد.
عوارض
روش تشخیص پروکتوسکوپی Proctoscopy عوارضی ندارد ولی ممکن است پس از انجام کمی درد یا خونریزی داشته باشید. در موارد بسیار نادر می تواند منجر به عوامل زیر شود:
- عفونت و پارگی های نادر در رکتوم
- درد شکم
- پارگی در راست روده (به ندرت)
- خونریزی خفیف چند روز پس از عمل (اگر خونریزی بیش از چند روز ادامه یابد، یا اگر مقدار زیادی خون در مدفوع وجود داشته باشد، ممکن است لازم باشد با یک پزشک متخصص در میان بگذارید.)
مراقبت های پس از پروکتوسکوپی
ممکن است بلافاصله بعد از انجام عمل کمی ناراحتی در راست روده و مقعد خود داشته باشید. همچنین ممکن است به مدت چند روز خونریزی خفیف از راست روده یا دفع چند قطره خون هنگام خروج گاز معده داشته باشید. نگران نباشید. زیرا اگر نمونه برداری داشته باشید ، این اتفاق کاملا طبیعی است.
دقت کنید که پس از انجام پروکتوسکوپی باید بتوانید به فعالیتهای منظم خود برگردید و رژیم غذایی معمول خود را داشته باشید.
در صورت داشتن هر یک از این علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر
- مشاهده مقدار زیادی خون در مدفوع
- خونریزی ادامه دار بیش از چند روز پس از عمل
- درد شدید در شکم
- سفت و متورم شدن شکم
بررسی جواب آزمایش
ممکن است بلافاصله پس از آزمایش نتایج آن را بگیرید. پزشکی که برای شما پروکتوسکوپی انجام داده است، می تواند در رابطه با نتایج آزمایش اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهد.
اگر نمونه برداری یا بیوپسی داشته باشید ، نمونه بافت برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود. در این موارد ممکن است چند روز یا چند هفته طول بکشد تا نتیجه را بگیرید. پزشک با شما تماس می گیرد یا ازتان می خواهد برای بررسی نتایج بیوپسی به کلینیک او مراجعه کنید.
بسته به نتایج آزمایش، ممکن است به آزمایشات یا روشهای درمانی دیگری نیاز داشته باشید.
تفاوت یا فرق پروکتوسکوپی با سیگموئیدوسکوپی چیست؟
سیگموئیدوسکوپی آزمایش دیگری است که برای تشخیص بیماری های روده بزرگ و راست روده از جمله سرطان روده بزرگ استفاده می شود. سیگموئیدوسکوپ یک لوله نازک و انعطاف پذیر است که انتهای آن یک دوربین فیلمبرداری قرار دارد.
تفاوت اصلی این دو آزمایش ، طول دستگاه هایی است که برای انجام آنها استفاده می شود.
طول پروکتوسکوپ حدود 10 اینچ (25.4 سانتی متر) است ، بنابراین فقط تا قسمت پایین روده پایین شما می رسد.
دامنه مورد استفاده در سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر تر بوده و حدود 27 اینچ (68.6 سانتی متر) طول دارد ، بنابراین به اجازه می دهد تا پزشک منطقه بسیار بیشتری از روده بزرگ شما را مشاهده کند.
